Ekonomik Krize Neden Olan Çevresel Faktörler ~ Kalem Kokusu

Krizler ani şekilde veya gelişini daha önceden hissettirerek ortaya çıkabilirler, her ne şekilde olursa
olsun temel neden ortaya çıkan yeni rekabet koşullarına işletmelerin uyum sağlayamamalarıdır. Bu ana neden işletme dışı faktörler ve işletme içi faktörlere bağlıdır.

Dış Çevre Faktörleri

İşletmenin kontrolü dışında krize neden olan çevre faktörler dış çevre faktörleridir. Dış çevre faktörleri ülkeyi hatta dünyayı kontrolü altına alarak çok sayıda işletmenin varlığına etkide bulunabilir. Çevre koşullarında oluşan hızlı değişiklikler işletmelerin bu değişikliğe hızlı uyum sağlamalarını gerektirir. İşletmenin uyum sorunu krize zemin hazırlar. Çevre faktörlerine uyum sağlamada gösterilen gecikme krizin şiddetinin artmasına neden olur. İşletmelerde krize neden olabilecek çevre faktörleri; doğal şartların, toplumsal, ekonomik, teknolojik ve politik yapının değişimidir.

Doğal Faktörler

Doğal çevreyle ilgili beklenmedik değişimlerdir. Toprak, su, iklim ve çevre kirliliği yönünden ani felaketler krize zemin hazırlar. Türkiye’de 1999 yılında meydana gelen iki deprem birçok işletmenin yıkılmasına, kullanılamaz, üretim yapılamaz hale gelmesine neden olmuştur.

Ekonomik Faktörler

İşletmenin ürünlerinin arz talep durumu, Pazar faktörleri, ülke ekonomisinin parasal, mali ve genel iş şartları yönünden değişimi, ekonominin büyümesi ve sağlığı, Gayri Safı Milli Hasıla ve kullanılabilir kişisel gelir, talepteki büyük değişimler ve yabancı rekabeti işletmeleri yakından etkiler. Özellikle uluslararası pazarlamada çalışan işletmeler dış çevre açısından farklı ortamlarda bulunurlar.

Aşağıdaki Tablo' da Türkiye’de ekonomik faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan önemli krizlerin nedenleri ve sonuçlan yer almaktadır.

Tablo: Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Etkisiyle Ortaya Çıkan Önemli Krizler

Yıllar Krizlerin Nedenleri Krizlerin Sonuçları

1929	Dünya ekonomik bunalımı	Dolar 1,97 TL’den 2,21 TL’ye yükselmiş, ödemeler dengesi bozulmuş, yabancı sermaye girişi durmuştur.
1946	Dış ticaret açığını kapatmak, ihracatı artırmak amacıyla devalüasyon yapılmıştır.	Enflasyon %30’lara çıkmış, 1946-1947 yıllan arası ekonomi gerilemiştir.
1958	Develüasyon	Ekonomik darboğaz olmuştur.
1970	Dış ödemeler dengesi üzerindeki baskı üzerine devalüasyon yapılmıştır.	Dolar 9 TL’den 15,15 TL’ye yükselmiş, büyümede düşüş meydana gelmiştir.
1980	24 Ocak kararları	Dolar 33,70 TL’den 70 TL’ye yükselmiş, reel faiz dönemi başlamış, üç haneli enflasyon dönemi başlamıştır.
1994	5 Nisan kararları	Dolar 17.000 TL’den 40.000 TL’ye yükselmiş, kamu açıklannı kapatıcı istikrar paketi uygulanmıştır.
2000-01	Kasım 2000 ve Şubat 2001 Likidite sıkışıklığı	Faiz oranları aniden %1700-2000 seviyelerine yükselmiştir.
2008-09	ABD’de başlayan ve dünyayı saran kriz	işletmelerin pazar payları, azalmış ihracat rakamları gerilemiş, sanayi kapasite kullanım oranları gerilemiştir.

Toplumsal Yapı

Toplumdaki insan ilişkilerinin ve değer yargılarının değişmesi, toplumsal ve kültürel sorunlar işletmeleri kriz ortamına çeken nedenler arasındadır.

Nüfus yapısındaki değişiklikler en önemli sosyal ve kültürel faktörlerden birisidir. Göç, kadının toplumdaki yeri, yaşam tarzlarının değişmesi, beklentilerin artması gibi gelişmeler işletmelerin amaçlarını etkileyebilmektedir. İşletmelerin bu değişmelere uygun stratejiler belirleyip uygulaması gerekir. Aksi takdirde sosyal ve kültürel faktörleri dikkate almayan işletmeler krizle karşı karşıya gelmektedir.

Teknolojik Faktörler

Teknolojik yenilikler işletmelerde değişimi gerektiren nedenlerden birisidir. Teknolojik gelişmeler işletme tarafından izlenmez ve tatbiki olmazsa kriz yaratır. Makineleşme, elektronik otomasyon, ve son bilgisayar teknolojileri işletmenin ürünlerine, maliyet ve zaman unsuruna alternatif yaratmada etkili olur.

Teknolojideki değişmeler toplumsal hayatı ve buna bağlı olarak işletmelerde değişimi zorunlu duruma getiren önemli bir unsurdur. İşletmenin kullandığı teknik ve yöntemlerde hızlı bir değişme söz konusu ise bu gelişen teknoloji işletmenin ürettiği mal ve hizmetin yerine ikame edilebilecek yeni ürünler ve faaliyet alanları ortaya çıkarmışsa ve işletme bunlara ayak uyduramıyorsa krizle karşı karşıya kalabilmektedir. Teknolojik gelişmeler yaşamın her alanında hız, konfor, kolaylık sağlamakta, ekonomik büyüme hızını artırmakta, yaşam standardını yükseltmektedir.